„Er við þá höfum mikinn æðsta prest, sem farið hefur í gegnum himnana, Jesú Guðs son, skulum við halda fast við játninguna. Ekki höfum við þann æðsta prest er eigi geti séð aumur á veikleika okkar heldur þann sem freistað var á allan hátt eins og okkar en án syndar. Göngum því með djörfung að hásæti Guðs náðar. Þar finnum við miskunn og náð þegar við erum hjálparþurfi.“ (Hebr. 4,14-16)
Í dag heldur kirkjan upp á hátíð Drottins vors Jesú Krists hins eilífa æðstaprests – hátíð sem býður okkur að íhuga dýpstu rætur prestverks Krists og prestverks kirkjunnar. Þetta er ekki hátíð tiltekins atburðar, heldur er hún um persónu og stöðu Jesú Krists sem miðlara milli Guðs og manna. Hann er ekki aðeins fórnin, heldur einnig sá sem ber fórnina fram – bæði prestur og fórnarlamb í einni og sömu persónunni.
Nútímaleg hátíð með djúpar rætur
Hátíðin er tiltölulega ný í kirkjulegu samhengi. Hún var fyrst haldin árið 2010 að frumkvæði Benedikts XVI páfa í tengslum við Prestaárið, sem stóð frá 2009 til 2010 og var tileinkað heilögum Jóhanni María Vianney, verndardýrlingi sóknarpresta. Benedikt páfi vildi beina augum kirkjunnar að andlegum rótum prestsþjónustunnar og minna á að allt prestsstarf hlýtur uppruna sinn frá prestverki Krists sjálfs. Hátíðin var tekin upp sem sérhátíð í nokkrum biskupsdæmum en hefur síðan breiðst út og verið tekin inn í dagatal margra staðkirkna, þar á meðal kaþólsku kirkjunnar á Íslandi. Hún er haldin á fimmtudegi eftir hvítasunnu, í sömu viku og kirkjan heldur hátíð heilagrar Maríu meyjar móður kirkjunnar.
Hinn heilagi Jóhann María Vianney (1786–1859) gegnir lykilhlutverki í sögu hátíðarinnar. Hann var prestur í litlu þorpi í Frakklandi, Ars-sur-Formans skammt frá Lyon, og varð síðar þekktur sem „klerkurinn frá Ars“ (le Curé d'Ars). Hann var uppi á tímanum eftir frönsku byltinguna þegar trúarlegt líf í Frakklandi var í molum. Í stað þess að reyna að endurheimta áhrif kirkjunnar í ytra veldi, lagði hann rækt við hið innra líf: einfalt, sjálfsafneitandi líf sem bar ávöxt í iðrun, bæn og kærleika. Hann varði löngum stundum í skriftastól og laðaði til sín þúsundir pílagríma sem leituðu sáluhjálpar. Benedikt XVI tilnefndi hann sem fyrirmynd allra presta við upphaf Prestaársins og lagði áherslu á að prestarnir hefðu Krist sem æðstaprest að fyrirmynd og heilagan Jóhann María Vianney sem leiðarljós í lífi og þjónustu. Í þessu samhengi fæddist hugmyndin að sérstakri kirkjuhátíð sem minnist prestverks Krists – ekki til að upphefja presta í sjálfu sér, heldur til að beina athyglinni að þjónustu Jesú sem miðlara, fórnarlambs og hirðis.
Kristur sem prestur og fórnarlamb
Guðfræðilegur grundvöllur hátíðarinnar byggir einkum á Hebreabréfinu í Nýja testamentinu, þar sem Kristur er lýstur sem hinn fullkomni æðstiprestur. Hann fórnaði ekki dýrum, heldur sjálfum sér, einu sinni fyrir alla, og vann þannig eilífa lausn. Prestverk hans felur í sér að hann færi sjálfan sig fram sem fullkomna gjöf til Föðurins, stendur stöðugt fyrir augliti Guðs og biður fyrir okkur, og helgar fólk sitt í þjónustu. Þannig verður hann ekki aðeins sá sem ber fórnina fram heldur einnig sá sem vígir okkur í þjónustu og helgun. Allt prestsstarf í kirkjunni, hvort sem það er þjónusta vígðra presta eða hið almanna prestsverk skírðra kristinna, á sér rætur í þessu eina og eilífa prestverki Krists. Enginn prestur er prestur í sjálfum sér heldur sem mynd Krists, in persona Christi.
Hátíð til íhugunar og ábyrgðar
Hátíðin býður öllum að dýpka skilning á kjarna prestsþjónustunnar. Hún er ekki embætti valds, heldur þjónusta við orð Guðs og helgun manna. Hátíðin kallar presta til íhugunar og endurnýjunar, en hún kallar einnig alla kirkjuna til ábyrgðar: að biðja fyrir prestum, styðja þá í köllun sinni og muna að Kristur hefur einnig vígt allt skírt fólk til prestverks, spámannlegs hlutverks og þjónustu. Við tökum þátt í prestverki Krists með því að færa sjálf okkur fram sem lifandi fórn – „Því brýni ég ykkur, systkin, að þið vegna miskunnar Guðs bjóðið fram sjálf ykkur að lifandi, heilagri, Guði þóknanlegri fórn. Það er sönn guðsdýrkun af ykkar hendi.“ (Róm 12,1).
Allir kristnir taka þátt í prestverki Krists
Þótt prestsþjónusta vígðra þjóna hafi sérstakt hlutverk í lífi kirkjunnar, þá leiðir skírnin alla kristna menn inn í „almenna prestsverk“ – þátttöku í prestverki Krists sjálfs. Í fyrsta Pétursbréfi segir:
„En þið eruð „útvalin kynslóð, konunglegur prestdómur, heilög þjóð, eignarlýður, til þess að þið skuluð víðfrægja dáðir hans,“ sem kallaði ykkur frá myrkrinu til síns undursamlega ljóss.“ (1Pét 2,9).
Með skírn og fermingu tekur hver trúaður þátt í þreföldu hlutverki Krists: sem prestur, spámaður og konungur. Hið almenna prestsverk felur í sér að við sem skírð börn Guðs færum Guði andlega fórn – með lífi okkar, bænum, þjónustu og kærleika – og með því að helga veraldlegt líf Guði. Þannig verður daglegt líf, starf og samskipti hluti af trúarlegri þjónustu, þegar þau eru færð fram í trú og elsku.
Það er jafnframt merki þessa prestsverks að í neyðartilvikum getur hver skírður kristinn einstaklingur skírt, ef hann hefur vilja til að gera það sem kirkjan gerir og segir orð skírnarinnar. Á slíkri stund verður hinn trúaði orðinn sýnilegt verkfæri náðarinnar og þjónn Krists – líkt og vígðir prestar eru í reglulegri þjónustu.
Hátíð Jesú Krists hins eilífa æðstaprests dregur fram þá dýpt sem felst í því að Kristur er okkar bróðir og æðsti þjónn. Hann stendur ávallt frammi fyrir Föðurnum sem sá sem biður fyrir okkur og leiðir okkur til eilífs lífs. Hátíðin minnir okkur á að allir sem tilheyra líkama Krists hafa
hlutdeild í hans prestverki – og bera ábyrgð á að gera fórn hans lifandi
í heiminum.
„Enginn á meiri kærleik en þann að leggja líf sitt í sölurnar fyrir vini sína.“ (Jh 15,13).
Bæn dagsins
Guð, sem fyrir Son þinn, Drottin vorn Jesú Krist, gafst oss hinn eilífa æðstaprest til að færa þér fórn og vera oss meðalgangari: Veit oss þá náð að allir sem hann hefur helgað til þjónustu þinni, séu þér trúir í verki og lífi. Fyrir Krist vorn Drottin. Amen.