Heilög Balbina - minning 31. mars

Heilög Balbina var kristin mey í Róm á 2. öld og er heiðruð sem dýrlingur í Kaþólsku kirkjunni. Hún var dóttir heilags Quirinusar, rómversks embættismanns.  Samkvæmt sögn var hún með sjúkdóm sem orsakaði bólgu í hálsi. Alexander páfi I ráðlagði henni að snerta fjötra Péturs postula í trú og biðja Guð um lækningu. Hún gerði það og læknaðist. 

Undir stjórn keisarans Hadrianusar voru Balbina og faðir hennar handtekin, pyntuð og að lokum hálshöggvin, líklega um árið 130. Balbina var grafin við Via Appia, þar sem síðar var reist kirkja henni til heiðurs, San Balbina all'Aventino, sem er ein af elstu kirkjum Rómar. Stytta af heilagri Balbinu stendur við Péturstorg í Vatíkaninu, hluti af súlnagöngunum. Styttan var gerð sennilega af Giovanni Maria de Rossi á 17. öld. 

Guðspjall dagsins - Týndi sonurinn

Guðspjall dagsins, Lúkas 15, 1-3 og 11-32, segir frá dæmisögunni um týnda soninn, sem er ein af þremur dæmisögum Jesú um hið týnda og fundna. Í þessum kafla er lögð áhersla á miskunn Guðs og gleði hans yfir því að syndarar snúi aftur til hans. Dæmisagan er ein sú áhrifamesta í guðspjöllunum og hefur haft djúp áhrif á kristna siðfræði og trúarlíf.

Í upphafi sögunnar biður yngri sonurinn um sinn hluta arfsins og fer burt til fjarlægs lands þar sem hann eyðir öllu í lífsins lystisemdir. Hann gerir það sem margir í heiminum gera – hann notar gjafir Guðs án þess að skynja ábyrgðina sem fylgir þeim. Þessi arfur er táknrænn fyrir þá náð og blessun sem Guð gefur öllum mönnum, en ekki allir meðtaka hana af ábyrgð eða nota hana skynsamlega. Að lokum missir hann allt og lendir í örbirgð.

Gerð andlitsmyndar hl. Teresu frá Avíla

Hl. Teresa frá Avíla (1515–1582) var tekin í tölu heilagra af Gregoríusi XV páfa 12. mars 1622 og útnefnd kirkjufræðari af Páli VI páfa árið 1970, ein af fjórum konum sem hefur hlotnast sá heiður. Hún var þekkt fyrir andlegt innsæi, ritstörf og umbætur innan Karmelreglunnar. Hún stofnaði „hina skólausu“ grein Karmelreglunnar (OCD) ásamt hl. Jóhannesi af Krossi og var mikill áhrifavaldur í andlegu lífi kristinna manna.  

Þann 28. ágúst 2024 hófst í Alba de Tormes á Spáni enn einn kaflinn í langri sögu jarðneskra leifa hl. Teresu með opnun grafar hennar. Þetta er hluti af þeirri langvarandi hefð að rannsaka, varðveita og heiðra jarðneskar leifar hennar.  Þetta hefur verið gert nokkrum sinnum í gegnum aldirnar, meðal annars stuttu eftir andlát hennar þegar í ljós kom að jarðneskar leifar hennar voru óforgengilegar. Í þetta sinn var farið í viðamikið og vandað rannsóknarferli sem nær hápunkti með opinberri sýningu frá 11. til 25. maí 2025, áður en gröfinni verður lokað á ný. 

Heilagur Castor frá Tarsus - minning 28. mars

Heilagur Castor, píslarvottur frá Tarsus, er einn af þeim kristnu dýrlingum sem lögðu líf sitt í sölurnar fyrir trú sína á fyrstu öldum kirkjunnar. Líf hans og vitnisburður endurspegla þá staðfestu og trúfesti sem einkenndi hina fyrstu píslarvotta, sem létu frekar lífið en að afneita Kristi.

Lítið er vitað um æsku Castors, en hann var sagður vera upprunninn frá borginni Tarsus í Kilikíu, sem einnig var heimaborg Páls postula. Hann lifði á tímum ofsókna gegn kristnum, líklega á þriðju eða fjórðu öld, þegar rómversk yfirvöld kröfðust þess að borgarar færðu fórnir til rómverskra guða sem tákn um hollustu við ríkið. Castor var einn þeirra sem neituðu að beygja sig undir þessa kröfu, því hann vildi halda trú sinni á hinn krossfesta og upprisna Drottin.

Hl. Castulus - minning 26. mars

Heilagur Castulus var einn af fyrstu nafntoguðu kristnu mönnunum sem veittu kirkjunni skjól á dögum ofsókna. Hann var hirðmaður Diocletianusar keisara Rómar, en var kristinn. 

Diocletianus keisari er þekktur fyrir að hafa fyrirskipað eina mestu ofsóknina gegn kristnum á 4. öld. Árið 303 e.Kr. gaf hann út fyrirmæli sem neyddu kristna til að afneita trú sinni og heiðra rómversk goð. Kristnir voru handteknir, pyntaðir og mörg voru drepin. Þetta var hluti stórfelldrar áætlunar um að útrýma kristni og endurreisa hina fornu rómverskru guði. Á þessum tíma varð kirkjan fyrir mikilli þrengingu og margir trúaðir urðu píslarvottar.

Boðun Drottins, stórhátíð 25. mars

Hátíð boðunar Drottins er ein af stóru hátíðunum í Kaþólsku kirkjunni og er haldin 25. mars ár hvert, níu mánuðum fyrir fæðingu Krists. Þessi hátíð minnir á þá stund þegar erkiengillinn Gabri­el birtist Maríu mey í borginni Nasaret og flutti henni þau tíðindi að hún myndi get­a son með atbeina Heilags Anda og að sonur hennar yrði kallaður Sonur Guðs.

Saga og bakgrunnur hátíðarinnar tengist mörgum frásögnum Gamla testamentisins þar sem Guð kemur til kvenna og tilkynnir þeim um fæðingu sonar með sérstakt hlutverk í hjálpræðissögunni. Við sjáum dæmi um þetta í sögum Söru, eiginkonu Abrahams, sem fæddi Ísak þrátt fyrir háan aldur (1Mós 18:9-15), Önnu, móður Samúels (1Sam 1:9-18), og móður Samsons (Dóm 13:2-5). Í öllum þessum tilfellum var boðuð fæðing sonar sem átti að gegna lykilhlutverki í áætlun Guðs. Þegar María heyrir orð erkiengilsins um að hún muni verða móðir frelsarans, rifjast þessar sögur sjálfsagt upp fyrir hana og styrkja hana í trúnni.

Hl. Oscar Romero erkibiskup - minning 24. mars

Heilagur Óskar Romero (1917–1980) var erkibiskup í San Salvador og er einn áhrifamesti dýrlingur samtímans. Hann var myrtur þann 24. mars 1980 fyrir trú sína og baráttu fyrir réttlæti, og var síðar viðurkenndur sem píslarvottur og tekinn í tölu heilagra af Frans páfa árið 2018. Líf hans og starf endurspegla hina kristnu köllun til að standa með hinum fátæku og kúguðu.

Óskar Romero ólst upp við kröpp kjör í El Salvador og ákvað ungur að helga líf sitt Guði. Hann var vígður til prests árið 1942 og síðar til biskups. Þegar hann varð erkibiskup í San Salvador árið 1977, vonuðust margir til að hann yrði rólegur leiðtogi, en hann umbreyttist í sterkan talsmann mannréttinda eftir að vinur hans, presturinn Rutilio Grande, var myrtur. Dauði vinarins vakti Romero til vitundar um óréttlætið í samfélaginu, og hann hóf að gagnrýna stjórnvöld harðlega fyrir mannréttindabrot gegn fátækum og saklausum. 

Guðspjall dagsins - Fíkjutréð og enn eitt ár Lk. 13,1-9

Guðspjall dagsins, Lúkas 13, 1-9, kallar okkur til íhugunar um iðrun og umbreytingu lífs okkar. Jesús segir dæmisögu um fíkjutré sem hefur ekki borið ávöxt í þrjú ár. Eigandi víngarðsins er tilbúinn að höggva tréð, en víngarðsmaðurinn biður um eitt ár í viðbót til að hlúa að því. Þessi mynd talar beint til hjartans og sýnir miskunn Guðs og þolinmæði.

Dr. Alferð J. Jolson biskup - minning

Í dag, 21. mars 2025, minnumst við Alfreðs James Jolson, S.J., sem lést þennan dag árið 1994, fyrir 31 ári síðan. Alfreð biskup, sem var af vestur-íslenskum ættum, fæddist 18. júní 1928 í Bridgeport, Connecticut, Bandaríkjunum. Hann gekk í Jesúítaregluna, og var vígður til prests 14. júní 1958.  Hann lauk meistaragráðu í viðskiptafræði frá Harvard-háskóla og doktorsprófi í hagfræði frá Gregoríanska háskólanum í Róm. Áður en hann tók við embætti biskups á Íslandi starfaði hann við kennslu í framhaldsskólum í Bandaríkjunum, Ítalíu, Ródesíu og Írak. 

Hl. Nikulás frá Flüeli - minning 21. mars

Heilagur Nikulás frá Flüeli (1417–1487) var svissneskur einsetumaður og dýrlingur sem á sér einstaka sögu. Hann var giftur maður og faðir tíu barna en fann sig kallaðan til einlífis og andlegrar íhugunar. Nikulás var virðulegur borgari í kantónunni Unterwalden og starfaði sem ráðgjafi og dómari. Hann var þekktur fyrir réttlæti og skynsemi og gegndi mikilvægu hlutverki í stjórnmálum síns tíma.  

Á fertugsaldri varð hann æ meir meðvitaður um innri köllun sína til algerrar helgunar. Með samþykki konu sinnar, Dorotheu, yfirgaf hann fjölskyldu sína og hóf líf í einveru. Í tuttugu ár lifði hann einangraður, sagður hafa nærst einvörðungu á heilagri kvöldmáltíð. Margir leituðu til hans eftir ráðum, bæði bændur og ráðamenn, og hann varð tákn friðar og sáttar.  

Heilagur Cuthbert og klaustrið í Lindisfarne

20. mars er minningardagur heilags Cuthberts, eins merkasta dýrlings Englands og Skotlands á 7. öld. Líf hans einkenndist af djúpri trú, auðmýkt, einveru og þjónustu við aðra. Hann er einnig mikilvægur í sögu landa við Norðursjó, því áhrif hans bárust langt út fyrir landamæri Englands. Cuthbert fæddist um árið 635 á Norður-Englandi, líklega af ensk-skoskum ættum. Sagnir herma að hann hafi sem drengur séð sýn þar sem sál heilags Aidans stofnanda klaustursins helga í Lindisfarne steig til himna. Þessi atburður varð til þess að hann gekk í klaustrið í Melrose og hóf líf sem munkur. Hann var einstaklega áhugasamur um trúboðsstarf og ferðaðist víða til að prédika fagnaðarerindið. Hann var síðar skipaður ábóti í Lindisfarne.

Heilagur Jósef brúðgumi Maríu meyjar - stórhátíð 19. mars

Heilagur Jósef, fósturfaðir Jesú og brúðgumi Maríu meyjar, er einn af merkustu dýrlingum kristinnar trúar. Hann er verndardýrlingur alheimskirkjunnar og fyrirmynd iðjusemi, réttlætis og trúarlegrar hlýðni. Hlutverk hans í lífi Jesú og Maríu er afar mikilvægt.

Jósef var af ætt Davíðs og bjó í Nasaret. Þegar hann komst að því að María, sem hann var trúlofaður, var þunguð, hugðist hann skilja við hana á laun til að hlífa henni við niðurlægingu. En þá birtist honum engill Drottins í draumi sem sagði honum að barnið væri getið af Heilögum Anda, að hann ætti að taka Maríu sér til eiginkonu. Jósef hlýddi þessum boðskap og tók að sér hið helga hlutverk að vernda og ala upp Jesú Krist (Mt 1:20-24).

Hl. Kýril frá Jerúsalem - minning 18. mars

Hinn heilagi Kýril frá Jerúsalem (315–386) var einn af merkustu kennurum frumkirkjunnar og er réttilega talinn kirkjufræðari vegna djúprar guðfræði sinnar og trúfræðslu. Hann var biskup í Jerúsalem á erfiðum tímum þegar kirkjan glímdi við deilur um eðli Krists og ofsóknir af hálfu heimsveldisins. Ævi hans er saga þrautseigju, trúfesti og óbilandi trú á kærleika Guðs.  

Hl. Patrekur verndardýrlingur Írlands - minning 17. mars

Heilagur Patrekur, verndardýrlingur Írlands, er einn þekktasti dýrlingur kristinnar trúar og hefur haft djúpstæð áhrif á menningu og trúarlíf Íra. Minning hans er heiðruð árlega, hinn 17. mars með hátíðarhöldum víða um heim, þar sem fólk kemur saman til að fagna arfleifð hans og áhrifum.

Patrekur fæddist seint á 4. öld í Rómverska Bretlandi, líklega á svæði sem nú tilheyrir Wales eða Skotlandi. Á unglingsárum var honum rænt af írskum sjóræningjum og seldur í þrældóm á Írlandi, þar sem hann gætti sauðfjár. Eftir sex ára þrældóm tókst honum að flýja og snúa aftur til heimalands síns. Þessi reynsla hafði djúp áhrif á hann og leiddi til þess að hann ákvað að helga líf sitt trúboði. Hann sneri síðar aftur til Írlands sem trúboði, þar sem hann vann að því að breiða út kristna trú meðal íbúa landsins. Patrekur er talinn hafa notað þríblaða smára til að útskýra heilaga þrenningu, sem hefur síðan orðið eitt helsta tákn Írlands. Hann lést 17. mars, líklega árið 461, og hefur sá dagur síðan verið haldinn hátíðlegur sem dagur heilags Patreks.

Guðspjall dagsins - Ummyndunin á fjallinu Lk. 9, 28-36

Guðspjall dagsins, Lúkas 9,28-36, fjallar um ummyndun Jesú á fjallinu, atburð sem átti sér stað á mikilvægu augnabliki í þjónustu hans. Jesús hafði talað um þjáninguna sem biði hans, en lærisveinarnir áttu erfitt með að skilja þessa sýn á Messías. Þeir vonuðust eftir dýrðlegum konungi en Jesús talaði um þjónustu og þjáningu. Í þessu ljósi er ummyndunin mikilvæg opinberun, bæði fyrir lærisveinana og síðar fyrir kirkjuna.

Heilagur Clement Maria Hofbauer - minning 15. mars

Hl. Clement Maria Hofbauer (1751–1820) var austurrískur prestur og fyrsti Redemptoristinn sem starfaði utan Ítalíu. Hann er oft kallaður "annar stofnandi" Redemptoristareglunnar vegna ómetanlegs starfs hans við að breiða út regluna, sérstaklega í Mið-Evrópu. Saga hans er samofin umbrotasömum tímum Evrópu,  þegar byltingar, stríð og sviptingar í stjórnmálum settu mark sitt á trúarlífið og samfélagið.

Latneski sálmurinn Flos Carmelis

Sálmurinn Flos Carmeli („Blóm Karmels“) er forn og fallegur sálmur sem tengist Karmelítareglunni og er helgaður Maríu mey sem verndardýrlingi reglunnar. Sálmurinn hefur verið notaður í margar aldir sem bæn og lofsöngur innan reglunnar og meðal þeirra sem hafa tileinkað sér Maríudýrkun og andlegan arf Karmelítanna. Hann er oft sunginn á hátíðisdögum Karmelreglunnar, sérstaklega 16. júlí, sem er stórhátíð heilagrar Maríu meyjar frá Karmelfjalli.

Frans páfi: Tólf ár af hógværð, umbótum og kærleiksríku forystuhlutverki

Frans páfi, fæddur Jorge Mario Bergoglio árið 1936 í Buenos Aires, Argentínu, var kjörinn páfi hinn 13. mars 2013. Hann er fyrsti páfinn frá Suður-Ameríku og sá fyrsti úr Jesúítareglunni til að gegna þessu æðsta embætti Kaþólsku kirkjunnar. Frá upphafi embættistíðar sinnar hefur Frans páfi lagt mikla áherslu á hógværð, einfaldleika og nánd við almenning, sem hefur endurspeglast í verkum hans og boðskap.

Hl. Maximilian frá Theveste - minning 12. mars

Hl. Maximilian frá Theveste, einnig þekktur sem Maximilian frá Tebessa, var ungur kristinn maður sem varð píslarvottur árið 296 vegna trúar sinnar og afstöðu gegn herþjónustu. Saga hans varpar ljósi á afstöðu frumkirkjunnar til hernaðar og hvernig sú afstaða hefur þróast í gegnum aldirnar.

Hl. Eulogius prestur og píslarvottur - minning 11. mars

Hinn heilagi Eulogius var prestur og píslarvottur frá Córdoba á Spáni á 9. öld. Hann lifði á tímum þegar múslimar réðu yfir Andalúsíu og kristnir menn, sem voru í minnihluta, urðu fyrir ofsóknum. Eulogius er þekktastur fyrir staðfestu sína í trúnni og hugrekki sitt við að hvetja kristna til að halda fast við trú sína þrátt fyrir hættuna sem fylgdi því.

Bænadagur fyrir þolendur kynferðisofbeldis innan kirkjunnar á Írlandi og Póllandi

Írland og Pólland hafa tileinkað fyrsta föstudag í föstu sem sérstakan bænadag þeim sem hafa orðið fyrir kynferðisofbeldi innan Kaþólsku kirkjunnar. Þessi dagur, sem haldinn er árlega, er mikilvægur fyrir bæði þolendur og samfélagið í heild sinni. Með því að koma saman í bænum og umhugsun er hið mikla sársaukaferli sem þolendur hafa gengið í gegnum viðurkennt, og einnig skuldbinding kirkjunnar til að takast á við þessar misgjörðir á heiðarlegan og ábyrgan hátt.

Guðspjall dagsins - Freistingar Jesú, Lk. 4,1-13

Guðspjall dagsins, Lúkas 4, 1-13, fjallar um freistingar Jesú í eyðimörkinni. Þetta atvik markar mikilvægan áfanga í undirbúiningi fórnarstarfs hans, en er jafnframt fordæmi fyrir fylgjendur hans um hvernig eigi að standast freistingar. Lúkas leggur áherslu á þá staðreynd að Jesús, fylltur af Heilögum Anda, var leiddur í eyðimörkina og var þar freistað af djöflinum. Hinn andlegi undirbúiningur og einangrun sem Jesús upplifði undirstrikar tengsl hans við Guð og undirbýr hann fyrir komandi starf.

Alþjóðlegur dagur kvenna 8. mars

Alþjóðlegur dagur kvenna er haldinn árlega þann 8. mars og er tileinkaður baráttu kvenna fyrir jafnrétti og réttindum um allan heim. Dagurinn á sér langa sögu og á rætur að rekja til upphafs 20. aldar þegar konur í ýmsum löndum hófu að krefjast betri vinnuaðstæðna, kosningaréttar og jafnréttis í samfélaginu. Fyrsti opinberi dagur kvenna var haldinn í Bandaríkjunum árið 1909, en hugmyndin breiddist fljótt út og árið 1911 var dagurinn formlega viðurkenndur í nokkrum Evrópulöndum. Sameinuðu þjóðirnar viðurkenndu 8. mars sem alþjóðlegan dag kvenna árið 1977 og hefur hann síðan þá verið vettvangur umræðu og aðgerða fyrir aukin réttindi kvenna og stúlkna.

Birtingarnar í Fatíma 1917 og spádómurinn um Rússland

Birtingar Maríu meyjar í Fatíma í Portúgal árið 1917 eru meðal þekktustu og áhrifamestu vitranasagna innan kaþólskrar hefðar. Þær áttu sér stað frá maí og þangað til í október það ár og höfðu djúpstæð áhrif á trúarlíf margra manna, ekki aðeins í Portúgal heldur um allan heim. Sérstaklega vakti athygli spá sem tengdist Rússlandi, en hún hefur verið túlkuð á ýmsa vegu í gegnum tíðina.

Hinar heilögu Perpetúa og Felisítas pístlarvottar - minning 7. mars

Hinir heilögu Perpetúa og Felisítas eru meðal frægustu píslarvotta frumkirkjunnar. Þær voru ungar konur frá Karþagó í Norður-Afríku og voru teknar höndum árið 203 e.Kr. fyrir að játa kristna trú á tímum ofsókna keisarans Septimiusar Severusar. Frásögn þeirra er ein merkasta heimildin sem varðveist hefur um píslarvotta þess tíma, hluti hennar var skrifaður af Perpetúu áður en hún var tekin af lífi.

Séra Hubert Th. Oremus minning

Í dag 6. mars er dánardagur séra Hubert Oremus árið 2012. Af því tilefni birti ég minningargrein sem ég skrifaði um hann 17. mars á því ári. /RGB

--

Í gær var jarðsunginn frá Basilikunni í Landakoti séra Hubert Theódór Óremus prestur sem fæddur var í Hollandi 20. júlí 1917. Hann fékk köllun til að gerast trúboði í Kína aðeins fjögurra ára gamall, gekk í reglu Lasarista árið 1936 og vígðist til prests 1944.

Hl. Kasimír verndardýrlingur Litháen, Póllands og ungmenna - minning 4. mars

Heilagur Kasimír (1458-1484) er verndardýrlingur Litháen, Póllands og ungmenna. Hann var sonur Kasimírs IV, konungs Póllands og Litháen, og var ætlað að gegna konunglegum skyldum, en hann helgaði líf sitt Guði og öflugri trúariðkun. Hann var þekktur fyrir hógværð, auðmýkt og kærleika gagnvart fátækum og sjúkum.

Heilög Kunegunda - minning 3. mars

Heilög Kunegunda var drottning og keisaraynja, eiginkona hins helga Hinriks II, keisara hins Heilaga rómverska ríkis. Hún fæddist um árið 978 í Lothringen (Lúxemborg nútímans) og var alin upp í kristinni trú og dyggðum. Líf hennar var dæmi um algjöra hollustu við Guð og náungann.

Heilagur Albinus í Angers - minning 1. mars

Heilagur Albinus (franska Aubin, enska Albin), biskup í Angers, var einn merkasti kirkjuleiðtogi Frakklands á 6. öld. Hann fæddist um árið 470 í héraðinu Vannes í Armorica (núverandi Bretagne) og gekk ungur í klaustur. Þar hóf hann líf í mikilli einlægni og trúfestu og varð síðar ábóti klaustursins í Tintillac.