 |
| Hl. Ágústínus Zhao Rong og félagar. Mynd. ChatGPT |
Kristin trú á sér langa, en ekki ávallt auðvelda, sögu í Kína. Frá fyrstu tengslum við Sýrland á 6. öld, til Jesúíta á 16. öld og áfram til nýlendutímans, hefur fagnaðarerindið hitt fyrir djúpa menningu og andlegan þroska – en líka tortryggni gagnvart því sem kemur að utan. Í dag minnist kirkjan 120 píslarvotta sem létu lífið í Kína á tímabilinu 1648 til 1930. Meðal þeirra eru 87 innfæddir kínverskir kristnir og 33 erlendir trúboðar, sem voru teknir í tölu heilagra af Jóhannesi Páli páfa II árið 2000 fyrir vitnisburð sinn um lifandi trú og djúpa sjálfsafneitun.
Af hverju voru kristnir ofsóttir?
Frá upphafi voru kristnir lítill og viðkvæmur minnihlutahópur í Kína. Stundum voru þeir liðnir, en oft voru þeir ofsóttir, sérstaklega þegar stjórnvöld óttuðust áhrif erlendra afla. Á 17. og 18. öld spruttu slíkar ofsóknir fram á víð og dreif. Í sumum tilfellum var það vegna þess að kristnir vildu ekki taka þátt í dýrkun forfeðra, sem var talin skylda samkvæmt kínverskum siðum. Í öðrum tilvikum var litið á þá sem leynifélag, einhvers konar uppreisnarhreyfingu eða útlenska ógn.
Kínverskur hermaður Zhao Rong varð vitni að kyrrð og þolgæði franska biskupsins Johannes Dufresse á leið hans til aftöku. Þetta snerti hann djúpt. Hann bað um skírn, tók sér nafnið Ágústínus, og síðar prestsvígslu. Hann varð fyrsti kínverski sóknarpresturinn, og árið 1815 var hann sjálfur handtekinn, pyntaður og líflátinn fyrir trú sína. Trú hans var djúp, kyrr og eldheit. Hann varð andlit þess hóps sem minnst er í dag.
Ópíum, nýlendustefna og andúð á kristni
Eftir daga Ágústínusar ágerðist tortryggnin gagnvart kristnum. Á 19. öld gerðu Evrópuríki – einkum Bretland og Frakkland – innrásir í Kína í ópíumstríðunum (1839–1842 og 1856–1860) sem voru vopnuð átök milli Kína og Vesturlanda, einkum Bretlands. Ástæðan var sú að kínversk yfirvöld vildu stöðva ópíuminnflutning, þar sem efnið hafði valdið víðtækri fíkn og samfélagslegu niðurbroti. Bretar vildu hins vegar verja hagsmuni sína í viðskiptum með ópíum, sem var ræktað á Indlandi og flutt til Kína fyrir silfur og te.
Í dag, þegar fíkniefnafaraldur herjar á samfélög um heim allan, er átakanlegt að minnast þess að þessi heimsplága á sér djúpar rætur í gróðahyggju nýlendutímans – þegar vestræn ríki stuðluðu sjálf að útbreiðslu ópíums með hervaldi. Kínversk andstaða við þetta var réttmæt, en því miður beindist reiðin oftar en ekki að saklausu fólki – þar á meðal kristnum Kínverjum sem höfðu engin bein tengsl við ópíumviðskiptin.
Þegar Kína tapaði, neyddust keisarayfirvöldin til að undirrita ósanngjarna samninga sem opnuðu landið fyrir verslun og trúboði Vesturlanda. Þetta olli djúpri niðurlægingar- og vanmáttarkennd meðal kínverskra stjórnvalda og almennings, og kristni var nú í auknum mæli tengd við pólitíska niðurlægingu og útlend yfirráð. Kristnir trúboðar voru margir góðviljaðir, en þeir nutu verndar vopnaðra hersveita nýlenduvelda og voru því oft álitnir hluti af yfirgangi Vesturlanda. Kínverskir kristnir voru jafnvel taldir svikarar við eigin menningu – óhæfir til að sýna keisaranum og forfeðrunum þá virðingu sem átti að vera grundvöllur siðgæðis.
Árið 1900 náði þessi and-kristna hreyfing hámarki í Boxarauppreisninni, þegar kínverskir uppreisnarmenn reyndu að hrekja vestræn áhrif úr landinu með ofbeldi. Þeir drápu hundruð, ef ekki þúsundir, kristinna – bæði útlendinga og kínverskra – brenndu kirkjur og trúboðsstöðvar. Meðal þeirra sem létu lífið í þeirri bylgju voru börn, fjölskyldur og prestar sem neituðu að afneita trú sinni.
Trúfesti sem blómstraði í blóði
Félagar hl. Ágústínusar Zhao Rong voru fólk úr öllum stéttum: prestar, kennarar, bændur, húsmæður, kaupmenn og börn. Þau stigu fram í von og óttalausum kærleika. Þau voru hvorki landráðamenn né róttæklingar, heldur hljóðir vitnisburðir um trú – og um það að ekkert jarðneskt vald getur upprætt þá huggun sem Kristur veitir.
Í þessum píslarvottum sjáum við að trú og þjóðerni eru ekki andstæður. Þau elska land sitt, menningu sína og fólk – en þau elska líka Krist og sannleikann. Þau sáu ekki mótsögn í því að vera bæði kínversk og kristin – heldur ákváðu þau að lifa og deyja í þeim kærleika sem sameinar.
Heilagur Jóhannes Páll II sagði við vígslu þeirra árið 2000:
„Þeir deyja ekki sem óvinir þjóðar sinnar – heldur sem börn hennar, og sem þjónar sannleikans.“
Þessi orð draga upp mynd af píslarvottunum sem brú milli Guðs og fólks síns – þeir sem elska land sitt það mikið að þeir vilja færa því trúna, og elska Krist það mikið að þeir eru reiðubúnir að deyja fyrir hann.
Bæn
Drottinn Jesús Kristur,
þú sem gekkst með píslarvottum þínum í gegnum eldraunir og ofsóknir,
lát okkur læra af þeim hugrekki, trúfesti og hljóðláta elsku.
Gef okkur hugrekki til að vitna um þig í samfélagi sem stundum lýsir tortryggni eða kulda.
Við biðjum þig sérstaklega fyrir kristnum í Kína í dag:
Verndaðu þá, styrktu þá, og gerðu þá að lifandi vitnum verðmæta þinna.
Megi blóð hinna heilögu kínversku píslarvotta styðja og styrkja kirkju þína í austurheimi og alls staðar.
Amen.