 |
| Rústir Benediktínaklaustursins á eyjunni Selju. Mynd: ChatGPT |
8. júlí er Seljumannamessa, minningardagur heilagrar Sunnívu og félaga hennar – írsks flóttafólks sem á 10. öld fann skjól á eyjunni Selju við vesturströnd Noregs. Hátíðin lifir í íslenskri og norskri trúarhefð. Saga hennar byggir á helgisögn sem varðveitt er í Flateyjarbók, þar sem sérstakur þáttur, Albani þáttr ok Sunnifu, segir frá þessum píslarvottum og undrum sem áttu sér stað eftir dauða þeirra.
Frásögnin af heilagri Sunnívu og félögum hennar
Sagan greinir frá hinni guðhræddu Sunnívu, írskri prinsessu, sem hafnaði því að giftast heiðnum konungi. Hún flúði ásamt bróður sínum Albanusi og fylgdarliði yfir hafið – í trú á að Guð leiddi þau. Þau lentu á eyjunni Selju, þar sem þau tóku sér bólfestu í hellum og lifðu einföldu lífi í bæn og auðmýkt. Fólkið í nágrenninu ásakaði þau síðar um sauðaþjófnað og kvaddi til heiðna jarlinn Hákon Sigurðsson. Við komu liðssafnaðar hans flúðu Seljumenn inn í hellana og báðu Guð að vernda sig frá ofbeldi. Þá hrundu klettarnir yfir op hellanna og byrgðu þá inni. Þau dóu í hellinum – ekki af hendi jarlsins, heldur með því að fela sig Guði – og urðu þar með píslarvottar.
Fundurinn og kraftaverkin
Um tuttugu árum síðar, þegar kristni hafði rutt sér til rúms í Noregi, varð fólk vart við dularfullan ilm og yfirnáttúrulegt ljós frá hellunum. Konungurinn Ólafur Tryggvason fór til Selju og lét grafa upp hellana. Þar fundust líkamsleifar sem taldar voru heilagar – lík Sunnívu var heillegt og andlit hennar virtist rólegt, líkt og hún svæfi. Þetta þótti ótvírætt merki um heilagleika og kraftaverk. Beinunum var safnað saman og þau höfð til sýnis og helgunar. Þessi atburður markaði upphaf pílagrímaferða til Selju.
Helgidómur og dýrkun
Um 1060 var stofnaður biskupsstóll á Selju – sá fyrsti á Vestur Noregi – og þar reis síðar Benediktínaklaustur og kirkja til heiðurs heilagri Sunnívu. Þegar biskupsstóllinn var fluttur til Björgvinjar (Bergen) á 12. öld voru leifar Sunnívu fluttar með og hún varð verndardýrlingur borgarinnar. Saga hennar var varðveitt í helgisögum og handritum, þar á meðal í Flateyjarbók (rituð 1387), og minningin um Seljumenn lifði áfram í messuhaldi og munnmælum bæði í Noregi og á Íslandi.
Eyjan Selja í dag
Selja er lítil, grösug og hrikaleg eyja við Stad-skagann í Sogn og Fjordane í Vestur-Noregi. Á henni má enn sjá rústir klaustursins og kirkjunnar sem reist var í kringum árið 1100. Þar er einnig Seljumannagrottan, hellirinn þar sem Sunníva og fylgdarlið hennar létust, sem nú er helgistaður og vinsæll áfangastaður fyrir pílagríma, ferðamenn og sögusinnaða. Á sumrin er hægt að sigla þangað frá bænum Selje og taka þátt í leiðsögn um klausturrústirnar og hellinn.
Bæn
Heilaga Sunníva og þið sem með þér létuð lífið fyrir trú ykkar,
verið okkur fyrirmynd í auðmýkt og hugrekki.
Kennið okkur að treysta Guði jafnvel þegar öll von virðist úti.
Fyrir bænir ykkar biðjum við um frið og trú í hjarta okkar,
og að við stöndum með þeim sem leita skjóls.
Amen.