 |
| Heilög Móníka |
Heilög Móníka (331–387) er ein þekktasta móðir kristinnar hefðar. Hennar er minnst fyrir þrautseigju, óbilandi trú og stöðuga bæn, sérstaklega fyrir syni sínum Ágústínusi, sem síðar varð einn mesti kirkjufræðari Vesturkirkjunnar. Hún er fyrirmynd þeirra sem biðja fyrir fjölskyldum sínum og treysta á miskunn Guðs.
Æviágrip
Móníka var fædd í Tagaste í Norður-Afríku árið 331, af berberskum uppruna, í auðugri kristinni fjölskyldu. Hún lærði heilaga ritningu af mikilli einlægni og mótaðist af reglulegri bæn og sakramentunum. Í æsku barðist hún við veikleika sem varð henni dýrmæt lífsreynsla. Þegar henni var falið að sækja vín úr tunnu, fór hún að fá sér smá sopa á leiðinni. Smám saman varð þetta að vana og ómeðvitað hafði hún þróað með sér leynda fíkn í vín. En einn daginn, þegar þjónustustúlka á heimilinu reiddist henni, kallaði hún hana vínkerlingu. Þessi smánun stakk ungu stúlkuna svo sárt að hún áttaði sig á því hversu langt hún hafði látið leiða sig. Það varð henni opinberun og hún snérist frá vananum með bæn og aga. Þannig lærði hún snemma að takast á við eigin veikleika og að treysta á náð Guðs.
Síðar giftist hún Patricíusi, heiðnum manni sem var skapstór og ótrúr. Með mildi, þolinmæði og bæn vann hún sigur á mótþróa hans og leiddi hann að lokum til trúarinnar. Hl. Móníka varð móðir þriggja barna: Ágústínusar, Navigíusar og dóttur hverrar nafn hefur glatast. Hún varð ekkja aðeins 39 ára og tók þá að sér ábyrgð á heimilinu. Ágústínus, elsti sonur hennar, var henni bæði gleði og kvöl. Hann hafnaði lengi trúnni, elti heimspeki og veraldlegan frama, en hún gafst aldrei upp á honum. Hún flutti eftir honum, fyrst til Karþagó og síðan til Ítalíu, þar sem hann settist að í Mílanó sem kennari í mælskulist. Þar var það fyrir bænir hennar, ásamt vegna áhrifa heilags Ambrósíusar, að Ágústínus snerist til trúar og var skírður um páska árið 387. Þetta er sami maðurinn og við þekkjum sem heilagan Ágústínus kirkjufræðara, eða „kirkjuföður“ eins og hann var nefndur áður. Margir Íslendingar muna eftir að Játningar hans voru lesnar í Ríkisútvarpið á áttunda áratugnum.
Á leið sinni aftur til Afríku dvaldist Móníka með syni sínum í Óstíu. Þar áttu þau djúpt og andlegt samtal sem Ágústínus segir frá í Játningum sínum. Í hinni svokölluðu „sýn í Óstíu“ lyftust móðir og sonur andlega yfir efnisheiminn og inn í speki Guðs. Móníka fann að lífshlutverki hennar var lokið og sagði syni sínum: „Það var aðeins eitt sem hélt mér hér á jörðu: að sjá þig verða kristinn. Guð minn hefur svarað því bænarorði. Nú veit ég ekki hvers vegna ég ætti að dvelja hér lengur.“ Skömmu síðar féll hún frá, 56 ára að aldri. Hún var jörðuð í Sant’Aurea kirkjunni í Óstíu Antíqua.
Móníka, Ágústínus og arfleifðin til siðbótarinnar
Án heilagrar Móníku væri enginn heilagur Ágústínus. Arfleifð hans lifði áfram langt fram yfir tíma þeirra mæðgina og lifir enn. Upphafsmaður mótmælendahreyfingarinnar dr. Marteinn Lúther var munkur í Ágústínusarreglunni og mótaðist af guðfræði hans. Hann leit á Ágústínus sem kennara sinn í trúnni og sótti til hans innblástur um náðina og réttlætingu trúarinnar. Lúther minnist jafnvel á heilaga Móníku sem dæmi um konu sem barðist í bæn og fékk meira en hún þorði að vona.
Þannig má rekja lifandi arfleifð frá einni móður í Norður-Afríku á fjórðu öld, til guðfræðings sem mótaði kristna hugsun, og áfram til mótmælendahreyfingarinnar sem hafði mikil áhrif á stofnun þjóðkirknanna á Norðurlöndum. Þetta sýnir að trúföst bæn er ekki til einskis — hún getur orðið að hreyfiafli í heilli kirkjusögu allt til dagsins í dag.
Tilvitnun
Hl. Ágústínus minnist móður sinnar með djúpu þakklæti í Játningum sínum:
„Hún grét yfir mér meira en mæður gráta látna syni sína.“
Lærdómur
Saga heilagrar Móníku sýnir að bænin er aldrei til einskis. Hún upplifið mikið mótlæti, bæði í hjónabandinu og í samskiptum við börn sín, en þrautseigja hennar bar ávöxt. Hún er fyrirmynd allra þeirra sem treysta Guði fyrir lífi sínu og framtíð sinna nánustu, jafnvel þegar vonin virðist lítil.
Bæn
Guð, þú gafst heilagri Móníku styrk í bænum og þolinmæði í kærleika.
Gefðu okkur fyrir hennar bæn trúfasta von,
og aldrei þreytast að treysta þér fyrir þeim sem okkur þykir vænst um.
Fyrir Jesú Krist, Drottin vorn. Amen.