Heilagur Ignatíus frá Antiokkíu – píslarvottur og Theophoros, „Guðsberi“ - minning 17. október

Heilagur Ignatíus frá Antiokkíu

Heilagur Ignatíus, biskup frá Antiokkíu í Sýrlandi, var einn af fyrstu leiðtogum kristinnar kirkju eftir tíma postulanna. Hann kallaði sjálfan sig Theophoros – „Guðsbera“ – því hann taldi sig bera Krist í hjarta sínu og í líkama sínum. Hann var samtímamaður og vinur heilags Pólýkarps frá Smyrnu, sem samkvæmt sögnum Íreneusar frá Lyon var lærisveinn heilags Jóhannesar postula. Þannig stóð Ignatíus í beinum andlegum tengslum við arfleifð postulanna og varð lifandi brú milli Jóhannesar postula og guðspjallamanns og hinnar uppvaxandi kirkju annarrar aldar.

Ignatíus var líklega fæddur um eða skömmu eftir árið 35 e.Kr., og því barn eða ungur maður þegar fyrstu kristnu söfnuðirnir urðu til í Palestínu og Sýrlandi. Hann varð biskup í Antiokkíu undir lok fyrstu aldar og þjónaði þar af trúmennsku allt til dauðadags. Um árin 107–110 e.Kr., á valdatíma keisarans Trajanusar (98–117), var hann handtekinn fyrir að neita að fórna rómverskum guðum og fluttur frá Antiokkíu til Rómar til að deyja píslarvættisdauða. Á leiðinni skrifaði hann sjö bréf til kristinna safnaða – bréf sem urðu dýrmætur arfur frumkirkjunnar og sýna trú, eldmóð og samstöðu hinna fyrstu kristinna manna.

Ignatíus lagði áherslu á að kristnir menn lifðu ekki lengur undir lögmáli Móse, heldur í nýju lífi upprisunnar. Hann kallaði sunnudaginn, dag upprisunnar, „áttunda daginn“ – dag eilífðarinnar. Hann er fyrsti maðurinn sem við vitum til að hafa notað orðið katholiké ekklēsía – catholica ecclesia, „hin almenna kirkja“ – þegar hann lýsir kirkjunni sem sameiginlegum líkama Krists þar sem biskupinn, prestar og djáknar þjóna í einingu með þjóð Guðs.

Ignatíus stóð einnig gegn villukenningum docetista, sem héldu því fram að Kristur hefði aðeins tekið á sig mannlegt hold í sýndarformi. Fyrir Ignatíus var það ranghugmynd, því holdtekjan væri sjálf vitnisburður miskunnar Guðs: „Það er einn læknir – bæði skapaður og óskapaður – Guð í holdi, Jesús Kristur Drottinn okkar.“ Þeim lækni mætum við í líkama kirkjunnar og í altarisgöngunni,  sem Ignatíus kallaði  „lyf ódauðleikans“ – phármakon athanasías.

Antiokkía – borgin þar sem kristnir voru fyrst nefndir kristnir
Fornborgin Antiokkía við Orontes var ein mikilvægasta borg fornaldar og vagga kristinnar trúar utan Palestínu. Hún var stofnuð um 300 f.Kr. af Antíokkusi I Sóteri, syni Seleukosar Nikator, sem hafði verið einn af hershöfðingjum Alexanders mikla. Borgin stóð við ána Orontes, í norðurhluta hins forna Sýrlands, þar sem nú er borgin Antakya í Hatay-héraði í suðurhluta Tyrklands, nærri landamærum Sýrlands.

Á dögum heilags Ignatíusar var Antiokkía þriðja stærsta borg heimsins, á eftir Róm og Alexandríu, og líklega með yfir hálfa milljón íbúa. Þar sameinaðist grísk menning, rómversk stjórnsýsla og gyðinglegur trúararfur, og þar kviknaði sú hreyfing sem varð að alþjóðlegri kirkju. Samkvæmt Postulasögunni (11,26) var það í Antiokkíu sem lærisveinar Jesú voru í fyrsta sinn kallaðir kristnir.

Antiokkía varð eitt af fjórum fyrstu höfuðbiskupsdæmum kirkjunnar – ásamt Róm, Alexandríu og Jerúsalem – og síðar bættist Konstantínópel við. Þaðan breiddist kristni út til Litlu-Asíu, Persíu og Armeníu. Í dag hefur hin forna borg liðið undir lok, en nafnið lifir áfram í nútímaborginni Antakya, sem hefur um tvö hundruð þúsund íbúa og stendur enn á sama stað við bakka árinnar Orontes. Þar eru enn leifar hinnar fornu Péturshelliskirkju (St. Peter’s Grotto Church), sem margir telja elstu opinberu kirkju heims.

Úr bréfi heilags Ignatíusar til Rómverja
Texti úr tíðabænabók kaþólsku kirkjunnar: 

„Ég er hveitikorn Guðs, sem fínmalað verður í tönnum ljónanna til að úr mér verði hið skírasta brauð Krists. Eggið frekar skepnurnar til að þær verði mér gröf; lát þær ekki skilja hina minnstu ögn eftir af holdi mínu svo að ég verði engum byrði eftir að ég er sofnaður.“

„Öll endimörk jarðar, öll konungdæmi heimsins eru mér einskis virði; heldur vildi ég deyja í Jesú Kristi en að vera konungur yfir mestu víðlendum jarðar. Ég leita einungis hans sem dó fyrir oss; mín eina þrá er hann sem reis upp aftur fyrir oss.“

„Það sem mér er kærast hefur verið krossfest; það gneistar ekki lengur í mér þrá eftir fallvöltum hlutum, heldur er innra með mér einungis kliður lifandi vatns sem hvíslar: Komdu til Föðurins.“

Lærdómur
Heilagur Ignatíus frá Antiokkíu sýnir okkur hið sanna eðli kristinnar trúar: að hún er ekki fræðikenning heldur líf sem er gefið Guði. Í honum sjáum við hvernig kærleikurinn getur umbreytt dauðanum sjálfum í lofsöng og fórn. Að verða „Hveitikorn Guðs“ merkir að láta sig myljast til að verða næring fyrir aðra — að láta líf sitt verða að eukaristíu, þakklæti og lofgjörð. Trú hans hvetur okkur til að lifa í sömu innri hvöt: að þrá hið eilífa ljós og lifa í þeirri einingu sem hann boðaði – einingu kirkjunnar um hinn lifandi Krist sem hann bar innra með sér allt til enda.

Bæn
Drottinn Guð, þú sem gafst þjóni þínum Ignatíusi frá Antiokkíu styrk til að bera nafn þitt með hugrekki allt til dauða, gef oss að verða trúföst vitni kærleika þíns í lífi okkar. Ger oss að hveitikorni þínu, sem mylst í þjónustu og sjálfsfórn, og breyt oss í brauð Krists sem nærir heiminn. Fyrir Jesú Krist, son þinn og Drottin okkar, sem lifir og ríkir um aldir alda.
Amen.