 |
| Heilög Heiðveig, reglusystir og hertogaynja Póllands |
Heilög Heiðveig af Sílesíu 1174–1243, fæddist í Bæjaralandi og var gefin ung að aldri Hinriki hertoga af Neðri-Sílesíu, sem kallaður var „hinn skeggjaði“. Þau hjón eignuðust sex börn og hjónaband þeirra einkenndist bæði af ábyrgð og trúarlegri samstöðu.
Heiðveig fylgdi eiginmanni sínum í stjórnunarstörfum, en bar um leið í hjarta sér djúpa samkennd með hinum fátæku og þjáðu. Hún lét ekki tign sína eða auðæfi fjarlægja sig frá þeim, heldur sýndi auðmýkt í orði og verki. Hún var ekki of stolt til að klæðast gömlum fötum og notuðum skóm. Hún vildi ekki greina sig um of frá fátækum, því, eins og hún sagði sjálf: „Þau eru meistarar okkar.“
Þótt hún væri af þýskum uppruna lærði hún tungumál þegna sinna í Póllandi og varð þeim öllum kær fyrir mildi sína og hjálpsemi. Líf hennar varð þó ekki sáraukalaust – hún missti fimm af sex börnum sínum og bar sorg sína með stillingu og í trú.
Eftir dauða eiginmannsins árið 1238 ákvað hún að helga líf sitt Guði. Hún dvaldi þá í systurhúsinu í Trebnitz (nú Trzebnica í Póllandi), klaustri sem hún hafði sjálf stofnað árið 1202, og gekk þar inn sem reglusystir meðal Sisterciensiskvenna. Hún dó þann 15. október 1243 og var lýst heilög af páfa Klemensi IV árið 1267.
Sílesía (lat. Silesia, pól. Śląsk, þýs. Schlesien) er landsvæði í miðri Evrópu sem tilheyrir nú að mestu Póllandi, en nær einnig til hluta Tékklands og Þýskalands. Helsta borgin var Breslau (nú Wrocław), og þar í grennd bjó Heiðveig. Svæðið gekk í gegnum miklar stjórnarfarslegar breytingar, en hélt stöðugri kristinni menningu og trúarhefð. Á útvarpstækjum frá fjórða og fimmta áratug síðustu aldar var nafn borgarinnar Breslau gjarnan merkt á kvarðann ásamt öðrum stórborgum Evrópu. Þar mátti sjá nöfn eins og London, Wien, Roma og Breslau, sem minntu hlustendur á hið víðfeðma net útvarpsstöðva sem tengdu álfuna. Þannig varð nafnið Breslau hluti af menningarlegu minni heillar kynslóðar — ekki aðeins sem staður á korti, heldur sem raddmerki frá þeim tíma þegar útvarpið myndaði brú milli landa og hugmynda.
Minningardagur heilagrar Heiðveigar var tilgreindur í almanaki Hins íslenska þjóðvinafélags frá upphafi og allt til ársins 1970, sem sýnir að minning hennar var lengi hluti af íslenskri menningu. Nafnið Heiðveig hefur einnig lifað meðal Íslendinga: samkvæmt Þjóðskrá árið 2007 báru 18 konur nafnið Heiðveig sem fyrsta eiginnafn.
Tilvitnun
„Þeir eru meistarar okkar.“ — Heilög Heiðveig, í þjónustu sinni við hina fátæku
Lærdómur
Heilög Heiðveig minnir okkur á að auðæfi og áhrif geta orðið verkfæri kærleikans, ef þeim er varið í þjónustu Guðs og náungans. Hún fann í fátæktinni ekki niðurlægingu heldur ríkidæmi, og í sorginni ekki örvæntingu heldur trúarstyrk. Hún sýnir hvernig hægt er að lifa hinu trúarlega köllunarlífi bæði innan hjónabands og síðar í reglu.
Í okkar samtíð, þar sem gildin eru oft mæld í efnislegum ávinningi og árangri, kennir heilög Heiðveig okkur að sönn reisn felst í auðmýkt, og sönn tign í þjónustu. Hún minnir á að virðing fyrir einfaldleika og hófsemi er tímalaus dygð — hvort sem hún birtist í miðaldaklaustri eða á forsetasetri.
Að þessu leyti má segja að hún sé andlega skyld konum eins og Elizu Reid fyrrum forsetafrú Íslands, sem hefur sýnt svipaða hógværð og heilög Heiðveig í klæðavali sínu. Í viðtali við Morgunblaðið 11. apríl 2019 sagði hún:
„Fötin eru ekki beinlínis mitt áhugamál, en ég geng mikið í íslenskri hönnun og versla oft í Rauða krossinum. Þar get ég fundið flott föt á góðu verði.“
Báðar voru þær eiginkonur þjóðarleiðtoga – Heiðveig sem hertogaynja og Eliza sem forsetafrú – og báðar sýndu með starfi sínu í virðingarembætti að sönn tign felst ekki í glysi og skartklæðum, heldur í þjónustu og virðingu fyrir manngildi, góðu handverki og ábyrgð gagnvart sköpunarverkinu.
Bæn
Guð, þú sem blést í hjarta heilagrar Heiðveigar
kærleika til fátækra og friðar í mótlæti,
hjálpa okkur að læra af henni að þjóna af gleði
og finna í einfaldleika og trú
þá auðlegð sem ekki hverfur.
Fyrir Jesú Krist, Drottin vorn.
Amen.