14 október 2025

Heilagur Kalixtus I – Páfi og píslarvottur - minning 14. október

Heilagur Kalixtus I páfi og píslarvottur

Heilagur Kalixtus I (eða Callixtus) var páfi frá árinu 217 til 222. Hann fæddist sem þræll í Róm og gekk í gegnum miklar þjáningar áður en hann varð leiðtogi kirkjunnar. Hann var dæmdur í námuþrælkun á Sikiley, en losnaði úr ánauð og var tekinn í þjónustu af Zephyrinusi páfa. Með tímanum varð hann einn áhrifamesti skipuleggjandi kristinna grafreita, og það var hann sem stofnaði hina víðfrægu katakombu páfanna við Via Appia, sem enn í dag ber nafn hans – Katakomba Kalixtusar. Þar voru margir fyrstu páfarnir jarðsettir, og þar má enn sjá einfaldar grafir sem bera vitni um trúfesti og von hinna fyrstu kristinna manna.



Æviágrip
Eftir dauða Zephyrinusar var Kalixtus kjörinn páfi, en stjórnartíð hans einkenndist af djúpum ágreiningi innan kirkjunnar. Margir í rómverskri kristni, undir forystu prestsins Hippólýtusar, töldu hann of miskunnsaman og gagnrýndu að hann leyfði syndurum að snúa aftur til samfélagsins eftir iðrun. En Kalixtus hélt fast við þá trú að kirkjan væri sjúkrahús syndara, ekki réttarsalur réttlátra.

Hann staðfesti einnig mikilvægi jafnræðis meðal trúaðra og samþykkti að hjónaband milli frelsaðra þræla og frjálsra manna væru gild. Með þessu gekk hann gegn hefðbundnum rómverskum reglum og sýndi þannig hugrekki í þjónustu réttlætis og mannlegrar reisnar.

Samkvæmt elstu heimildum var hann drepinn í uppreisn eða mannfjandsamlegum óeirðum í Trastevere í Róm, þar sem honum var kastað í brunn – táknrænt fyrir þann sem hafði sjálfur opnað grafir fyrir aðra. Þannig varð hann píslarvottur miskunnarinnar.

Tilvitnun
„Kirkjan er ekki vígi réttlætisins heldur hús miskunnarinnar.“
(hefðbundin setning eignuð Kalixtusi sem endurspeglar anda hans)

Lærdómur
Saga Kalixtusar er saga þess sem trúir að enginn sé svo fallinn að hann geti ekki risið á fætur aftur. Í heimi þar sem refsing og útilokun eru oft svar við mistökum mannsins, minnir hann okkur á að fyrirgefningin er sterkari en dómurinn. Deilur hans við Hippólýtus, sem síðar sjálfur varð dýrlingur, sýna að jafnvel innan heilagrar kirkju geta andstæð sjónarmið orðið að vegferð til sáttar. Báðir þjónuðu þeir Guði af heilum hug, og sagan leysti ágreining þeirra í ljósi eilífðarinnar.

Bæn
Guð miskunnar og réttlætis, þú sem styrktir þjón þinn Kalixtus páfa til að leiða kirkju þína á vegi fyrirgefningarinnar, veit oss sama hugrekki til að bera miskunn þína í heimi sem þyrstir eftir réttlæti.
Ger oss að vitnum kærleikans, jafnvel þegar við mætum mótstöðu og misskilningi, og leið oss, eins og hann, til lífsins sem sigrar dauðann.
Fyrir Krist, Drottin vorn. Amen.


Fides et ratio, trú og skynsemi – hinir tveir vængir mannsins

Trúin og skynsemin eru eins og tveir vængir sem mannshugurinn lyftir sér á til hugleiðingar sannleikans. Þegar heilagur Jóhannes Páll II páf...