Hugleiðing um guðspjall Pálmasunnudags (Lúk 22,14–23,56)
Inngangur
Þegar við stígum inn í frásögnina af þjáningu Drottins Jesú Krists, eins og heilagur Lúkas guðspjallamaður greinir frá henni, göngum við inn í leyndardóm sem er bæði mannlegur og guðdómlegur. Guðspjallið leiðir okkur frá síðustu kvöldmáltíðinni í Jerúsalem að þjáningunni í garðinum, handtökunni og píslunum – frá samfélagi við vini til dauða á krossi. Þetta er ekki einungis saga sem við lesum, heldur vegferð sem við göngum með Frelsaranum Jesú Kristi. Hann leiðir okkur gegnum trúnað, angist, frið og fyrirgefningu – alla leið til trausts og vonar. Þetta er vegferð sem snertir hjarta hins kristna lífs.
Samfélag og sjálfsfórn
„Þegar stundin var komin settist Jesús til borðs og postularnir með honum.“ (Lúk 22,14) Frásögnin hefst í friðsælli nánd: Jesús situr til borðs með sínum nánustu. En kvöldmáltíðin er ekki einungis samvera – hún er innsetning Hins heilaga Altarissakramentis, Evkaristíunnar, þar sem Jesús gefur sjálfan sig. Hann segir: „Ég hef þráð að eta þessa páskamáltíð með ykkur áður en ég líð.“ (Lúk 22,15) Þessi orð opinbera ekki aðeins guðlega hlýðni við vilja Föðurins, heldur djúpa mannlega þrá eftir félagsskap og vináttu. Jesús kallar vinina að borðinu áður en hann stígur inn í myrkrið. Og hann gefur þeim – og okkur – sjálfan sig: „Þetta er líkami minn sem gefinn er fyrir yður. Gjörið þetta í mína minningu. […] Þessi bikar er hinn nýi sáttmáli í mínu blóði, sem úthellt er fyrir yður.“ (Lúk 22,19–20)
Trúfesti í veikleika
Í sömu máltíð renna einnig upp skuggar. Þeirra helstur er að svik Júdasar koma til framkvæmda. En Jesús segir einnig: „Símon, Símon, Satan hefur fengið leyfi til að sigta ykkur eins og hveiti. En ég hef beðið fyrir þér að trú þín bresti ekki.“ (Lúk 22,31–32) Þessi orð opinbera að Jesús veit um breyskleika vina sinna. Hann veit að Pétur mun falla, en hann yfirgefur hann ekki. Hann biður fyrir honum, og treystir honum áfram fyrir hlutverki hans. Þetta á einnig við um okkur öll: Trúfesti okkar stendur ekki í krafti eigin styrks, heldur í krafti fyrirbænar Krists. Pétur svarar með göfugri yfirlýsingu: „Drottinn, með þér er ég reiðubúinn að fara bæði í fangelsi og í dauða.“ Jesús svarar: „Ég segi þér, Pétur: Hani mun ekki gala í dag fyrr en þú hefur þrisvar neitað því að þú þekkir mig.“ (Lúk 22,33–34)
Bæn í angist
Í Getsemane upplifir Jesús djúpa togstreitu milli lífsviljans og köllunarinnar: „Faðir, ef þú vilt, þá tak þú þennan kaleik frá mér. En verði þó ekki minn vilji heldur þinn.“ (Lúk 22,42) Hann leitar styrks í bæn, og engill birtist honum: „Engill frá himni birtist honum og styrkti hann.“ (Lúk 22,43) Við sjáum hér að Guð tekur ekki endilega burtu angistina – en hann yfirgefur ekki þann sem biður. Þessi stund opinberar bæði mannlega angist og guðlega hlýðni, í fullkomnu trausti.
Fyrirgefning á krossi
Þegar Jesús er krossfestur, heldur hann áfram að gefa: „Faðir, fyrirgef þeim, því að þeir vita ekki hvað þeir gjöra.“ (Lúk 23,34) Þetta er bæn um miskunn. Jesús sýnir með fordæmi sínu það sem hann hefur kennt – að elska óvini sína og fyrirgefa jafnvel þeim sem meiða hann. Þá snýr hann sér að samföngum sínum og lofar öðrum þeirra: „Sannlega segi ég þér: Í dag skaltu vera með mér í paradís.“ (Lúk 23,43) Þannig opinberar Jesús að enginn er of fjarlægur, of seinn, of mikið brotinn. Ein hógvær bón: „Mundu mín,“ – og hann leiðir viðkomandi inn í eilífa návist.
Traustið í andardrætti dauðans
Síðustu orð Jesú bera vitni um dýpsta traust: „Faðir, í þínar hendur fel ég anda minn.“ (Lúk 23,46) Þetta eru orð sem opna himininn. Jesús felur líf sitt Föðurnum og endar með orðunum sem lýsa því trausti sem allir lærisveinar eru kallaðir til að tileinka sér – jafnvel í dauðanum. Í þessum orðum hvílir líka fyrirheit um upprisu: Guð mun ekki yfirgefa þann sem treystir sér í Hans hendur.
Lokaorð
Þessi frásögn er ekki aðeins atburðalýsing – hún er íhugun, vegvísir, boðskapur. Jesús dregur okkur að sér – í máltíðinni, í bæninni, á krossinum og í gröfinni – til að sýna að hann gengur alla leið með okkur. Og hann kallar okkur til að fylgja sér. Nú, þegar við göngum inn í dymbilviku, minnumst við þess að Jesús lifði og dó til að gefa líf. Kross hans opinberar kærleika sem enginn dauði getur eytt.
Bæn
Drottinn Jesús Kristur,
þú sem gafst sjálfan þig í fórninni á krossinum
og fyrirgefur jafnvel þeim sem svíkja þig,
kom til okkar með krafti mildi þinnar.
Styrktu okkur í veikleika,
styrk okkur í bæn,
og gerðu hjarta okkar opið fyrir návist þinni.
Styrktu okkur til að fylgja þér frá kvöldmáltíðinni til krossins
og alla leið til morguns upprisunnar.
Amen.
---
Myndin er af altaristöflu sem prýðir Bræðratungukirkju í Biskupstungum, er eftirmynd af hinni frægu síðustu kvöldmáltíðarmynd Leonardo da Vinci. Hún var máluð árið 1848 af Þorsteini Guðmundssyni frá Hlíð. Tengt er á ljósmynd á vefsetri Kirkjublaðsins á vefslóðinni: https://www.kirkjubladid.is/tru-og-lif/sidasta-kvoldmaltidin-i-tungunum-og-milano/
Biblíutilvitnanir eru í biblíuþýðinguna frá 2007: https://www.bible.com/versions/1915-biblian07-bibl%C3%ADan-2007
