 |
| Heilagur John Henry Newman kirkjufræðari |
Á allra heilagra messu á þessu ári drottins 2025, hinn 1. nóvember síðastliðinn tilkynnti Leó páfi XIV að heilagur John Henry Newman hefði verið tekinn í tölu kirkjufræðara. Með því bætist hann í hóp hinna kennandi vitna kirkjunnar sem hafa með lífi sínu, ritum og anda varpað sérstökum ljóma á skilning okkar á trú og lífi. Að Newman sé nú formlega viðurkenndur sem kirkjufræðari er merkilegur atburður í samtímanum, sérstaklega í ljósi þeirrar djúpu hugsunar sem hann tileinkaði menntun, samvisku, þróun kenninga og virðingu fyrir persónu mannsins.
Æviágrip
John Henry Newman fæddist árið 1801 í London og hóf þjónustu sína innan ensku kirkjunnar. Hann varð einn af helstu hugmyndasmiðum Oxford-hreyfingarinnar, sem leitaði uppruna og heilinda frumkirkjunnar. Eftir langa innri baráttu og mikla fræðilega leit gekk Newman til kaþólsku kirkjunnar árið 1845. Síðar var hann vígður prestur og árið 1879 gerði Leó páfi XIII hann að kardínála.
Newman sameinaði skarpa hugsun, mikla nákvæmni og djúpt trúarlíf. Í ritum hans, einkum í Meditations and Devotions, kemur skýrt fram sá kjarni sem einkenndi allt hans líf: að maðurinn hefur köllun, persónulega og einstaka, og að mannsævi fullkomnast þegar henni er varið í þjónustu þess sem er meira en maðurinn sjálfur.
Jóhannes Páll páfi II lýsti hann sælan árið 1991 og Frans páfi tók hann í tölu heilagra 13. október 2019 eftir staðfest kraftaverk.
Ræða Leós páfa XIV
Í hómilíu sinni á Péturstorgi lýsti Leó páfi XIV Newman sem meistara fræða og framkvæmda í menntamálum. Hann lagði áherslu á að Newman hefði skilið með sérlega skýrum hætti að kjarninn í menntuninni sé manneskjan sjálf; raunveruleg manneskja með köllun, gjafir og reisn, ekki óhlutbundinn mælikvarði eða hagfræðileg stærð.
Páfinn minnti á að Newman hefði í ritum sínum opnað augun fyrir þeirri dýpt sem felst í mannlegri virðingu og köllun. Líf mannsins öðlaðist merkingu þegar hann uppgötvaði að hann þjónaði einhverju sem væri stærra og æðra en hann sjálfur, og að framlag hvers einstaklings væri ómetanlegt. Menntun, sagði páfinn, ætti fyrst og fremst að efla þessa köllun og hjálpa fólki að skína sem stjörnur í heiminum.
Leó páfi lagði einnig áherslu á hið þekkta ljóð og bæn Newman, Lýs milda ljós (sálmur númer 673 í sálmabók Þjóðkirkjunnar), sem hann sagði lýsa vel þeirri erfiðu en vonarríku vegferð sem menntun er: að færa ljósið inn í myrkur samtímans, í ótta og óvissu, og leiða áfram þá sem eiga erfitt með að greina leiðina fram undan. Hann líkti skólum og háskólum við spámannlegar tilraunastofur vonar, þar sem fagnaðarerindið væri ekki aðeins kennt, heldur lifað.
Í annarri áréttingu sagði páfinn að nútíminn stæði frammi fyrir hættulegri meinsemd, þeirri tómhyggju-túlkun eða andleysi sem við köllum nihilisma, sem kæfir vonina og tæmir mannlífið merkingu. Gegn þessu kallar hann til kristinna fræðara að endurvekja ljósið, styrkja ungt fólk og miðla þeirri tryggu von sem Newman talaði um.
Að lokum minnti Leó páfi á orð Benedikts XVI úr áhrifamikilli ræðu sem hinn síðarnefndi hélt í Bretlandi um Newman árið 2010: að Guð vilji umfram allt að við verðum heilög. Menntun kirkjunnar, sagði hann, eigi ávallt að miða að helgun og því að hver einstaklingur uppgötvi sína eigin guðlegu köllun.
Tilvitnun
„Það er sannarlega mannsins sanna gleði að gera vilja Guðs og að leitast við að fylgja samvisku sinni, því þar talar Drottinn.“ Heilagur John Henry Newman
Lærdómur
Heilagur Newman kirkjufræðari minnir okkur á að trúarlegt og fræðilegt líf eru ekki andstæður heldur samtvinnað ferðalag. Samviskan, sögulegur skilningur, leit að sannleika og persónuleg köllun eru alls ekki einkamál fræðimanna, heldur tilheyra þau hverjum og einum sem vill lifa af heilindum. Orð hans og líf hvetja okkur til að sjá persónu hvers manns með augum virðingar og náðar og að viðhalda þeirri ljósmildi sem fagnaðarerindið gefur. Í anda Newman er menntun ekki tæki heldur þjónusta; ekki þekking í eigin þágu heldur mótun mannsins sem ljósbera.
Bæn
Drottinn Jesús Kristur,
við þökkum þér fyrir þjón þinn, heilagan John Henry Newman,
fyrir leitandi hug hans, trúfesti og djúpa virðingu fyrir samviskunni.
Gef að við, eins og hann, lærum að treysta leiðarljósi þínu,
jafnvel þegar vegurinn er dimmur og óviss.
Láttu orð sannleikans og ljóssins móta hjörtu okkar
og styrktu alla sem starfa að menntun og fræðslu.
Með fyrirbæn Newman, lát okkur skína sem stjörnur í heiminum
og ganga örugg í ljósi þíns heilaga vilja.
Amen.
--