 |
| Heilög María mey með rósakranstalnaband |
Rósakransmessan, sem haldin er 7. október, er tileinkuð Maríu mey undir heitinu María rósakransins. Hátíðin á rætur sínar bæði í djúpri bænahefð Dóminíkusarreglunnar og í sögulegum atburði sem markaði tímamót í sögu Evrópu. Píus V páfi hvatti árið 1571 kristið fólk til að biðja rósakransinn fyrir friði og vernd gegn yfirvofandi ógn Ottómanaveldisins. Þegar sigur flotans við Lepanto varð staðreynd hinn 7. október sama ár, eignaði hann hann fyrirbæn Maríu meyjar og gerði daginn að hátíð hennar.
Svipmynd: Rósakransinn – bæn í hringrás lífsins
Rósakransinn er ekki aðeins talnabandsbæn heldur íhugun leyndardóma lífs og trúar. Heilagur Dóminikus, stofnandi Dóminíkusarreglunnar á 13. öld, var sagður hafa fengið rósakransinn í sýn frá Maríu mey sem bænaleið til að endurnýja trú fólks. Hann kenndi mönnum að íhuga líf Krists með því að tengja hverja bæn við atburð úr guðspjöllunum – fæðingu, krossfestingu og upprisu. Þannig varð rósakransinn að andlegri „messubók hinna fátæku“ sem jafnvel ólæst fólk gat notað til að íhuga helstu leyndardóma trúarinnar.
Með tíð og tíma öðluðust þessar bænir festu í ákveðinni röð: hinum fagnaðarríku, kvalafullu og dýrðlegu leyndardómum talnabandsins. Á 21. öld bætti Jóhannes Páll II páfi við hinum fimm skíru leyndardómum – þar sem íhugaðar eru opinberanir Krists í heiminum. Þannig varð rósakransinn eins konar andleg samantekt guðspjallanna.
Saga hátíðarinnar: Sigurinn við Lepanto
Lepanto, sem í dag heitir Nafpaktos, er borg við vesturströnd Grikklands þar sem Korinþuflói opnast út í Jónahaf. Staðurinn var um aldir mikilvægt vígi á milli Austurlanda og Vesturlanda, þar sem siglingaleiðir mættust. Þegar orrustan við Lepanto hófst árið 1571 var borgin á valdi Ottómana, sem réðu þá miklum hluta Grikklands og Austur-Miðjarðarhafsins. Þar mættust tveir risaflotar: kristni heimurinn undir merki Hins helga bandalags – Spánar, Feneyja, Páfaríkisins og nokkurra ítalskra borga – gegn flota Ottómannaveldisins, sem var talinn ósigrandi.
Sigurinn og arfleifðin
Píus páfi V hvatti kristna menn um allan heim til að biðja rósakransinn meðan bardaginn stóð yfir. Þegar flotarnir mættust við Lepanto 7. október 1571, var allt undir. Þegar baráttunni lauk hafði kristni heimurinn sigrað í mikilli orrustu sem stöðvaði framrás Ottómana til Vesturlanda. Í Róm var haldin rósakransbænastund á sama tíma, og að sögn páfans fékk hann vitrun þar sem hann sá sigurinn fyrir sér áður en fregnin barst. Til minningar um þennan dag setti hann á stofn Hátíð Maríu sigurvegarans, sem síðar fékk nafnið Rósakransmessa.
Einn þeirra sem barðist við Lepanto var spænski hermaðurinn og rithöfundurinn Miguel de Cervantes, sem síðar skrifaði Don Quixote. Hann særðist illa í orrustunni og missti mátt í vinstri hendi, en kallaði sig síðar „höfundinn sem slapp lifandi frá Lepanto“. Þannig tengjast bæn, trú og menning í einum sögulegum þræði.
Frá Lepanto til Fatíma – eilífur friðarvegur
Aldir liðu, en trúin á kraft rósakransbænarinnar lifði áfram. Árið 1917 birtist María mey þremur börnum í Fatíma í Portúgal og hvatti þau til að biðja rósakransinn daglega „til að fá frið í heiminum og fyrir umbreytingu Rússlands“. Þetta var í miðjum hildarleik fyrri heimsstyrjaldarinnar og rétt áður en byltingin braust út í Rússlandi. María minnti heiminn á það sama og Dóminikus hafði kennt öldum fyrr – að bæn getur umbreytt sögunni. Orð hennar í Fatíma urðu hvatning fyrir milljónir manna að taka upp rósakransinn að nýju. Páfar 20. aldarinnar, þar á meðal Píus XII og Jóhannes Páll II, hvöttu alla kristna til að ganga í þessari bænakeðju með Maríu, sem „drottningu friðarins“, til að leita friðar og samlyndis meðal þjóða.
Tilvitnun
„Rósakransinn er eins og sál Krists spegluð í hjarta Maríu.“ — Heilagur Dóminikus
„Rósakransinn er öflugasta vopnið gegn illum öflum – hann færir hjartanu frið og sálinni ljós.“ — Heilagur Píus V páfi
Lærdómur
Rósakransmessan minnir okkur á að bæn getur breytt heiminum – ekki aðeins innan frá, heldur einnig í samfélögum og í sögunni. Rósakransbænin kallar okkur til að ganga í gegnum leyndardóma trúarinnar með Maríu mey að leiðtoga: að horfa á líf Krists með augum hennar, með trú, auðmýkt og elsku.
Í heimi þar sem hraðinn og hávaðinn drottna verður rósakransinn að friðarvegi. Hann kennir okkur að endurheimta kyrrðina, taka eftir nærveru Guðs í hversdagsleikanum og finna styrk í bæninni sem tengir kynslóðir.
Október – mánuður rósakransins
Í mörgum kirkjum er októbermánuður helgaður rósakransinum. Á þeim tíma er rósakransbænin oft beðin fyrir eða eftir messu, annaðhvort sameiginlega eða í kyrrð hvers og eins. Þannig er gamla hefðin um rósakransbænina ekki aðeins minning úr fortíð, heldur lifandi þáttur í trúarlífi kirkjunnar enn í dag.
Með því að taka þátt í þessari bæn, jafnvel í örfáar mínútur á dag, tengjumst við þeim fjölda kristinna manna sem um aldir hafa borið fram sína einföldu, djúpu bæn með Maríu mey – og fundið frið í hjarta sínu.
Bæn
María, móðir rósakransins og drottning friðarins,
við felum þér líf okkar og heiminn allan.
Kenndu okkur að biðja rósakransinn af trúfesti,
að horfa á son þinn með þínum augum
og að finna frið hans í hjörtum okkar.
Amen.