 |
| Blessuð Teresa af hl. Ágústínusi og félagar. Mynd: ChatGPT |
Þögn liggur yfir Place du Trône-Renversé í París þennan morgun 17. júlí árið 1794. Sextán konur ganga í einfaldri röð, klæddar í reglubúning Karmelsystra — hvíta slæðu og brúnan kyrtill. Þær eru dæmdar til dauða, ekki fyrir brot sem unnin voru, heldur fyrir það sem þær eru: konur í reglulífi, í bæn, hafa gefið fátæktarloforð. Þær eru kallaðar óvinir lýðveldisins, en í raun eru þær fórnarlömb sögunnar: saklausar, kyrrar og sterkar í trúnni. Fallöxin — bíður þeirra. En það sem ber mest á í augum áhorfenda er róin. Þær syngja. Ein af þeim, systir Teresa af heilögum Ágústínusi, forstöðukonan, gengur fremst og leiðir þær í sálmasöng alla leið að fallöxinni. Hver og ein endurnýjar reglulofoforð sín á andartaki dauðans. Svo fellur öxin.
Blessuð Teresa og fimmtán félagar hennar voru karmelsystur í Compiègne sem helguðu líf sitt Guði í kyrrlátri einveru og bæn. En nú voru þær teknar af lífi í nafni byltingar sem upphaflega snerist um frelsi, jafnrétti og bræðralag, en hafði umbreyst í kerfisbundið ofbeldi gegn öllum sem tengdust gömlu samfélagsformunum. Frá haustinu 1793 hafði Frakkland verið undir stjórn þess sem nú er kallað Ógnarstjórnin (la Terreur), þar sem grunsemdir og tortryggni réðu lögum og lofum. Í nafni lýðveldisins voru yfir 16.000 manns teknir af lífi — margir án raunverulegra sannana eða réttláts dóms.
Ein þeirra, systir Marie-Henriette de Croissy, var af gömlum aðalsættum. Það eitt þótti grunsamlegt. Þótt systurnar hefðu tekið fátæktarloforð og lifað einföldu lífi, þá voru þær tákn fyrir það sem byltingarmennirnir vildu útrýma: gamla heimsmynd, þar sem til væri eilífur sannleikur, helgun, regla og samfélag við Guð. Systurnar héldu áfram reglulífi sínu í laumi þó þær hefðu verið burtreknar úr klaustrinu og báðu sameiginlega fyrir þjóð sinni — þetta þótti hættulegt. Ekki vegna þess sem þær gerðu, heldur vegna þess sem þær táknuðu. Í augum valdhafanna voru þær holdgervingur hins ósýnilega andófs: trúmennska við eitthvað sem stóð ofar mannlegu boðvaldi.
Ákærurnar á hendur þeim voru í raun fáránlega léttvægar: þær höfðu hitt prest, haft í fórum sínum trúartexta og íhugað að fórna lífi sínu fyrir frið í Frakklandi. En í óttastýrðu kerfi byltingarinnar var slíkt næg ástæða til dauðadóms.
Og þó þær hafi þagað á öllum réttarhöldum, þá talaði dauði þeirra af meiri mætti en þúsund ræðustólar. Þögn þeirra og sálmasöngur varð að ópi sem vakti samvisku þjóðarinnar. Tíu dögum eftir aftöku systranna var Robespierre sjálfur, helsti arkitekt ógnarstjórnarinnar, tekinn af lífi — með sömu fallöxi. Og innan tveggja mánaða féll sjálf ógnarstjórnin. Það var sem blóð saklausra bænakvenna hefði opinberað innantóma grimmd byltingarinnar og brotið álögin sem höfðu verið á hugum fólks.
Það er ekki aðeins sögulegt mikilvægi þessa atburðar sem færir systrunum sess í vitund kirkjunnar. Fórn þeirra opnar okkur dýpri spurningar: Hvað er trú? Hvað er frelsi? Hvað gerist þegar samfélag vill útiloka það sem stendur ofar því sjálfu — Guð, samvisku, og hina kyrru fórn? Líf systranna og dauði var sönn trúarjátning. Þær stóðu ekki fyrir mótmælum og gáfu ekki út pólitískar yfirlýsingar. Þær komu í bæn ogmeð friði, og í þeim birtist máttur Guðs sem brýtur ofbeldi og heimsku heimsins.
Páfi Píus X lýsti þær blessar árið 1906. Frá þeim tíma hafa þær orðið tákn fyrir bæn sem umbreytir, trú sem stendur af sér storma, og reglulíf sem á meira erindi til heimsins en margir halda. Líf þeirra og dauði sýnir að jafnvel í ofbeldisfullum heimi getur kyrrlát helgun breytt gangi sögunnar. Systurnar hvíla í sameiginlegri gröf í Picpus-kirkjugarðinum, þar sem nöfn þeirra eru skráð á minningartöflu.
 |
| Minningartafla um systurnar í Picpus- kirkjugarðinum. |
Tilvitnun:
„Ást Guðs og heilags trúnaðar við hann er æðri öllum stjórnarskrám og tímabundnum öflum. Ég ætla ekki að svíkja kærleika hans.“
– Teresa af heilögum Ágústínusi
Lærdómur:
Í systrunum sjáum við hvernig trúfesti og þögn í bæn geta orðið öflugustu vitnisburðir kirkjunnar. Þær höfðu ekkert vald, enga vörn og engin áhrif — nema eitt: kærleikann og trúna. Og það varð þeirra sigur.
Bæn:
Drottinn Jesús Kristur, þú sem styrktir blessaða Teresu af heilögum Ágústínusi og félaga hennar til að vitna um þig með lífi sínu og dauða, gef okkur að halda fast við þig í trúnni og lifa lífi sem býr í kærleika og friði, sama hverjar aðstæður eru.
Fylltu hjörtu okkar hugrekki og trausti, og gef okkur að lifa eins og þær, í daglegri fórn og trúfesti.
Með bæn heilagrar Maríu, drottningar Karmels, biðjum við:
Amen.