Heilög Agata - minning 5. febrúar

Heilög Agata er ein af þekktustu meyjum og píslarvottum kirkjunnar, heiðruð fyrir óbilandi trú sína og hugrekki. Hún fæddist á Sikiley á 3. öld og helgaði líf sitt Guði frá unga aldri. Þegar hún hafnaði Rómverjanum Quintianusi varð hún fyrir grimmilegum pyntingum og var að lokum dæmd til dauða fyrir trú sína.

Eftir píslarvætti hennar hóf fólk að biðja til hennar, og margir töldu sig upplifa kraftaverk fyrir hennar tilstuðlan. Eitt frægasta kraftaverk hennar átti sér stað árið 252, þegar mikið eldgos hófst í Etnu, eldfjallinu sem gnæfir yfir Sikiley. Þegar hraunstraumar ógnuðu borginni Catania leituðu borgarbúar til heilagrar Agötu, sem þeir trúðu að gæti verndað þá. Þeir tóku slæðu hennar og héldu henni á lofti, báðu af einlægni og báru hana í átt að hraunflæðinu. Samkvæmt sögunni stöðvaðist hraunið skyndilega við snertingu við slæðuna og borginni var bjargað.

Þetta kraftaverk styrkti heiðrun heilagrar Agötu enn frekar, og hún var útnefnd verndardýrlingur Catania. Til minningar um hana er haldin hátíð ár hvert þar sem slæða hennar er borin í skrúðgöngu um borgina.

Saga heilagrar Agötu er ekki aðeins frásögn um píslarvætti heldur einnig vitnisburður um trúarlegan kraft og verndun. Hún hefur veitt von og styrk í gegnum aldirnar, og dýrkun hennar lifir enn í hjörtum margra kristinna manna í dag.

https://www.vaticannews.va/en/saints/02/05/st--agata--virgin-and-martyr.html

Páfi hvetur norræna pílagríma til að vera vitni einingar á stríðstímum

Nýlega ávarpaði Frans páfi hóp pílagríma frá Svíþjóð, Noregi, Danmörku, Finnlandi og Íslandi sem voru í Róm í tilefni af yfirstandandi fagnaðarári. Í ræðu sinni lagði páfinn áherslu á mikilvægi þess að kristnir menn á Norðurlöndum séu sameinaðir í vitnisburði um sátt og frið á tímum stríðsátaka í Evrópu og víðar.

Páfi benti á að pílagrímsferðin væri tækifæri til að vaxa í trú, von og kærleika. Hann hvatti pílagrímana til að dýpka trú sína með því að heimsækja helga staði í Róm, sérstaklega grafir postulanna Péturs og Páls, og þannig styrkja tengslin við alheimskirkjuna.

Frans páfi minntist einnig á hinn blessaða Carlo Acutis sem fyrirmynd fyrir unga kristna menn. Hann hvatti þá til að fylgja fordæmi hans í að nota nútímatækni til að miðla fagnaðarerindinu og tengjast öðrum.

https://www.vaticannews.va/en/pope/news/2025-02/pope-audience-scandinavian-pilgrims-jubilee-unity-peace-acutiis.html

Heilagur Blasíus - minning 3. febrúar

Heilagur Blasíus, biskup og píslarvottur frá Sebasteu í Armeníu, er einn af þeim dýrlingum sem hafa haft djúp áhrif á kristna hefð, þrátt fyrir að lítið sé vitað um ævi hans. Hann var uppi á 4. öld og er talinn hafa dáið um árið 316. Samkvæmt helgisögnum var Blasíus læknir áður en hann varð biskup og var þekktur fyrir að lækna bæði menn og dýr. Þegar ofsóknir gegn kristnum blossuðu upp, leitaði hann skjóls í helli þar sem villt dýr sóttu til hans. Þar fundu veiðimenn hann í bæn, umkringdan þolinmóðum dýrum.

Ein frægasta saga tengd Blasíusi segir frá móður sem kom til hans með son sinn sem var að kafna með fiskbein í hálsi. Blasíus bað fyrir drengnum, sem þá losnaði við beinið og náði heilsu á ný. Þessi atburður er talinn upphaf þeirrar hefðar að blessa hálsa á minningardegi hans, 3. febrúar, til að vernda gegn hálsmeinum.

Blasíus var handtekinn fyrir trú sína og neitaði að færa heiðnum goðum fórnir. Hann var pyntaður þannig að húð hans var rifin með járnkamb, sem notaður var til ullarkembingar, og að lokum hálshöggvinn. Þetta hefur leitt til þess að hann er verndardýrlingur ullariðnaðarins.

Í gegnum aldirnar hefur minning Blasíusar breiðst út víða um heim. Á Íslandi var hann sérstaklega heiðraður á Suðvesturlandi. Í Reykjavík var kirkja helguð Jóannesi guðspjallamanni þar sem líkneski af Blasíusi stóð og ný kirkja þar var vígð á messudegi hans, 3. febrúar, árið 1505. Einnig var kirkjan á Stað í Grindavík helguð honum, og í nágrenninu var boði í hafi kenndur við hann, Blasíusboði í Reykjanesröst. 

Þrátt fyrir að það sem vitað er um Blasíus sé byggt á helgisögnum, hefur arfleifð hans sem verndari gegn hálsmeinum og verndardýrlingur ullariðnaðarins haldist sterk í gegnum aldirnar. Blessun hálsa á messudegi hans er enn viðhöfð í mörgum kirkjum, þar sem krosslagðir kertastjakar eru notaðir til að blessa hálsa trúaðra. Þetta er enn svo í Kaþólsku kirkjunni á Íslandi. Að þessu sinni (árið 2025) var hálsblessunin boðin kirkjugestum á Selfossi 2. febrúar á Kyndilmessu sem bar upp á sunnudag en þessi sameining minningardagsins við hátíðina mun ekki vera óvanaleg.

Heilagur Blasíus minnir okkur á kraft trúarinnar og mikilvægi þess að standa fastur í sannfæringu sinni, jafnvel á tímum mótlætis.

Heimildir:

https://www.franciscanmedia.org/saint-of-the-day/saint-blaise/

https://ferlir.is/blasius/

Kyndilmessa

Kyndilmessa, hátíð í minningu þess að Jesús var færður í Drottni í musterinu, er haldin hátíðleg 2. febrúar ár hvert í Kaþólsku kirkjunni og markar fjörutíu daga frá jólum. Þar tók öldungurinn Símeon barnið í fangið og fagnaði því að hafa séð frelsara heimsins, og spádómskonan Anna lofaði Guð fyrir komu Messíasar.

Nafnið „Kyndilmessa“ vísar til þess siðar að á þessum degi eru kerti blessuð í kirkjum og gengin ganga til að minna á Krist sem „ljós heimsins“ (Jóh. 8:12). Hefðin á rætur sínar að rekja til fornkristinna tíða, þar sem hátíðin var haldin með logandi kertum og hátíðargöngum sem tákn um komu ljóssins í heiminn.

Í litúrgískri merkingu markar Kyndilmessa upphaf þess sem oft er nefnt „fagnaðarljós vorrar sáluhjálpar“. Það er augnablik uppfyllingar og vonar, þar sem Símeon sér Jesú sem ljós sem mun lýsa heiðingjunum og vera dýrð Ísraels. Þessi dagur leggur því áherslu á kraft ljóssins í andlegri merkingu og hlutverk Krists sem frelsara alls mannkyns.

Sagnfræðingar benda á að hátíðin hafi verið útbreidd í kirkjunni frá 4. öld, bæði í austri og vestri. Í rómversk-kaþólsku hefðinni hefur hún einnig tengst Maríuheiðrun, þar sem hún minnir á hreinsun hennar samkvæmt lögmáli Gamla testamentisins. Á miðöldum festist sá siður í sessi að blessa kerti á þessum degi, og þannig varð nafnið „Kyndilmessa“ algengt í mörgum evrópskum löndum.

Í samtímanum er Kyndilmessa enn mikilvægur dagur fyrir kristna trú, sérstaklega innan kaþólskra og rétttrúnaðarsamfélaga. Kertablessun og ljósagöngur minna á eilífa köllun trúarinnar til að miðla ljósi og von. Kyndilmessa kennir okkur að fagna Kristi sem ljósi heimsins og að lifa í trú, von og kærleika, líkt og Símeon og Anna forðum daga.

https://www.vaticannews.va/en/liturgical-holidays/feast-of-the-presentation-of-the-lord.html

Konur í kaþólsku kirkjunni: Stjórnun auk þjónustu

Undir forystu Frans páfa hefur kaþólska kirkjan tekið skref í átt að aukinni þátttöku kvenna í stjórnunarstöðum innan Vatíkansins. Nýleg dæmi um þetta eru skipanir systur Raffaellu Petrini sem forseta stjórnarráðs Vatíkansins og systur Simonu Brambilla sem yfirmanns dikasteríu fyrir vígðu lífi og samfélögum postullegs lífs. Þessar skipanir marka tímamót þar sem konur eru að taka við æðstu embættum innan stjórnsýslu kirkjunnar.

Páfi hefur lýst því yfir að konur hafi sérstaka hæfileika til stjórnunar og ígrundunar, sem séu frábrugðnir hæfileikum karla og jafnvel æðri á ákveðinn hátt. Hann hefur einnig bent á að þegar konur taka að sér hlutverk innan Vatíkansins, verði breytingar fljótt sýnilegar.

Þrátt fyrir þessar framfarir í stjórnunarhlutverkum hafa konur ekki aðgang að vígðum embættum innan kirkjunnar, svo sem prestvígslu. Páfi byggir á því sjónarmiði að útilokun kvenna frá vígðum embættum sé ekki skerðing, heldur byggist hún á  „Petrínskri meginreglu“ um þjónustu og „Maríönsku meginreglunni“ um kvenleika. 

Á sama tíma hefur páfi lagt áherslu á að hlutverk kvenna í kirkjunni ætti ekki að einskorðast við þjónustuhlutverk. Hann hefur bent á að kirkjan sjálf sé kvenkyns, oft nefnd "móðir kirkja", og að mikilvægi kvenna í kirkjunni sé meira en bara þjónusta. Þetta hefur leitt til umræðu um hvernig hægt sé að auka þátttöku kvenna án þess að breyta hefðbundnum hlutverkum innan kirkjunnar.

Heimild: https://www.globalsistersreport.org/opinion/guest-voices/under-pope-francis-its-management-not-ministry-catholic-women